Hôm qua vào chợ Hàn quốc, thấy trên kệ đã bày bán ăm ắp những túi mơ, có mơ nho nhỏ xanh mướt như ngọc, có mơ phơn phớt tròn trĩnh ửng vàng, trông vô cùng nũng nịu khả ái, thông thường mơ bán rất nhanh, nếu hôm nay dùng dằng đủng đỉnh chưa mua, hôm sau vào chợ những túi mơ hôm nay sẽ không còn, và thế là bạn lỡ làng một dịp làm rượu mơ trong mùa hạ này.
Trông mơ nhớ người, năm nào cũng vậy vào tháng 5 tháng 6 chị đều mua mơ ngâm rượu vodka đường phèn, chị làm mọi chuyện rất tỉ mỉ công phu, từ việc rửa mơ, lựa chọn từng trái nâng niu trên tay như khẽ khàng dịu dàng nhất với từng bài thơ của chị:
Tháng năm mùa hè đến,
Những trái mơ còn xanh,
Em mang về cất rượu,
Mơ xanh như tình xanh,
Tháng mười rượu đã ngấu,
Hương thơm tỏa phòng thư,
Em chờ khi gặp mặt,
Mời anh nếm mùa thu. (Trần Mộng Tú)
Sau khi lau mơ thật ráo chị xếp một lớp mơ đến một lớp đường phèn, như thế đến lúc đầy bình thủy tinh, đổ rượu vodka vào đậy kỹ, và đặt ở chỗ thoáng mát nhất trong góc nhà, chị dặn dò kỹ lưỡng, em không được bồn chồn sốt ruột, em đừng táy máy mở nắp, em phải quên đi như người xưa đã có lần quên những chum rượu chôn sâu dưới đất, chờ đến hè sang năm rượu mơ uống sẽ thật ngấm nghía; tuy ngâm sáu tháng là đủ uống ngon, nhưng có lần chị chờ qua trọn một năm mới khui bình, sắc rượu màu hồng mật, vị ngọt thơm ngất.
Rượu không ngon sao được khi chị ướp vào bình rượu trọn bốn mùa mưa nắng phong hoa tuyết nguyệt, thêm sự tỉ mỉ chăm chút của chị cùng những dòng tình mộng rất đỗi mịn màng.
Mai vũ 梅雨 hoặc hoàng mai vũ* dùng chỉ những cơn mưa nho nhỏ dìu dặt miên man tại Trung Quốc vào khoảng tháng 4, tháng 5 âm lịch, gọi như vậy bởi những rừng mơ bắt đầu chín ở trung du và hạ du lưu vực sông Trường Giang, và rồi độ ẩm ướt bốc hơi từ rừng mơ bay lên tạo thành mưa.
Người Nhật gọi mai vũ (plum rain) là Tsuyu hoặc Tsuyudoki mai vũ thời 梅雨時. Mai vũ thời bắt đầu khoảng tháng sáu đến giữa tháng bảy ở Nhật, ngoài việc ngâm mơ với rượu cùng đường phèn làm rượu mơ Umeshu (mai tửu), trong nền văn hóa ẩm thực Nhật còn món Umeboshi dùng mơ xanh ngâm muối, Umeboshi được muối mặn nên tích trữ được lâu dùng ăn với cơm.
Matsuo Basho Tùng Vĩ Ba Tiêu đã viết một dòng thơ nghịch ngợm:
降る音や耳も酸うなる梅の雨
The plum rain
Sounds a little sour
To my ear
Mưa mận rơi
Tiếng rơi có vị chua
Trong tai tôi (tmt)
Trong thời gian phiêu bạc tây nam, tại Tê Phố trấn 犀浦镇 gần Thành Đô, Đỗ Phủ có làm bài Mai Vũ:
Tứ nguyệt thục hoàng mai 四月熟黃梅
Trạm trạm Trường giang khứ 湛湛長江去
Tháng tư mơ chín vàng
Dằng dặc Trường giang trôi
Thi nhân Triệu Sư Tú người Chiết Giang đời Nam Tống nhắc đến Hoàng mai vũ trong Ước Khách, bài thơ nhỏ đã miêu tả được một bức tranh Giang Nam yểu điệu mơ màng khói sương.
Hoàng mai thời tiết gia gia vũ, 黃梅時節家家雨
Mơ vàng cùng chín với mưa một màu (tmt)
Từ nhân đời Bắc Tống tên gọi Hạ Chú, ông thành danh do bài từ Thanh Ngọc Án, được giới sĩ đại phu và thi nhân cực kỳ yêu thích, nhân vì câu Mai tử hoàng thời vũ nên mọi người đặt cho Hạ Chú mỹ hiệu Hạ Mai Tử.
Thí vấn nhàn sầu đô kỷ hứa 試問閑愁都幾許？
Mãn thành phong nhứ 滿城風絮，
Mai tử hoàng thời vũ. 梅子黃時雨。
Đã đầy thành tơ liễu
Mơ vàng rơi trong mưa
Thử hỏi dạ bao sầu (tmt)
Người thơ ơi, trong mùa mai vũ này chị có còn nhớ ủ rượu với dăm ba dòng thơ mới, để chờ đến hạ chí năm sau ?
Em ơi, mỗi năm chị đếm tuổi mình theo những quả mơ. Những quả mơ tháng 5 luôn có mầu xanh đậm, cắn vào có vị chát, vị chua trên môi, báo hiệu một cái gì rất nồng nàn sẽ đến. Mỗi năm vị chát vị chua đó hình như nhạt hơn hay tại môi chị bắt đầu thấy ngại ngùng cùng sự nồng nàn.
Môi đã nhăn hay thời gian đã nhạt
Trái mận ngày xưa còn chát trong hồn
Trái mận hôm nay như khách lạ đến thăm
Như mối tình đã quên tình cờ gặp lại
Rượu vẫn ủ men vẫn say
Nhưng hình như tình đã bắt đầu e ngại
Liễu cứ xanh đi
Và mơ làm vàng những giọt mưa
Đừng hỏi sầu bao nhiêu nỗi. (tmt)
Trần Mộng Tú & Ngọc Dung
*
Theo biên chép đời nhà Tấn, những cơn mưa trong tiết hạ chí được gọi hoàng mai
vũ 黄梅雨
Hạ chí chi vũ, danh viết hoàng mai vũ
夏至之雨, 名曰黄梅雨
*Vua nhà Đường Lý Thế Dân trong tiết hoàng mai vũ có làm bài Vịnh Vũ
Hòa phong xuy lục dã 和風吹綠野
Mai vũ sái phương điền 梅雨灑芳田
* Hoàng Phủ Tùng:
Nhàn mộng Giang Nam mai thục thì 閒夢江南梅熟時
Mộng thấy Giang Nam mơ vừa chín