Thursday, June 29, 2023

Trịnh Y Thư: Vết thư hương cũ vàng duềnh quyên soi

 
Thơ Trịnh Y Thư 
 

  Con nước vô danh


Ta trông gió đục biên thùy xám

Khách lữ ta về sa mạc xanh

Yên ngựa đã mòn bao trạm vãng

Quán trọ hời con nước vô danh

  Sư Huyền Không[1]

Trong số những bài thơ làm từ 1980 đến1995, tôi chỉ nhặt lại được trên bốn mươi bài lục bát bốn câu mà tôi gom lại đây như những biến tấu trong một bài thơ dài, và đôi ba bài thơ vần, như chứng tích một thời tập tễnh dệt mộng thơ ca. Có đôi câu được nhà thơ Hoàng Xuân Sơn gọi là thần cú (một điều tôi không dám nhận) bên cạnh những câu ý tứ tầm thường câu cú non kém. Ghi lại đây để nhớ lại cảm xúc một thời của mình, dẫu không sâu sắc miên trường nhưng cũng là một phần tim óc.

 

 Con nước vô danh

 1.

 Qua sông tóc đẫm hơi sương

nghìn cây trụi lá cuối đường đổ xiêu

trong đôi mắt có rừng chiều

trong mênh mông có tiếng triều triều dâng.

 

2.

 

Tiếng đêm giao bóng trăng ngàn

nụ hoa chớm nở đã tàn canh thâu

buông tay lỡ nhịp dạ sầu

bơ vơ một nỗi tìm đâu quê nhà.

 3.

 Biển sâu vốn rất vô tình

ba xuân một nấm cỏ xanh nào ngờ

mấy mươi năm vẫn đứng chờ

chờ ngày trở lại bục thờ khói hương.

  4.

 Hoa đêm trắng nở đầy sân

miên man những lớp sóng gần vây quanh

có giọt nước mắt rơi nhanh

bên kia phần mộ đã xanh cỏ rồi.

 

5.

 Chiều rơi heo hút cõi ngoài

xa im vệt máu vạch dài trời tây

thấp vàng bóng núi ôm mây

dấu nguồn xanh thẳm ngập đầy cõi trong.

  6.

 Nao nao nước chảy hai dòng

qua sông mới tỏ nỗi lòng người đi

thương con chim lạc lối về

giữa đồng hoang lạnh não nề khói sương.

  7.

 Thư em viết có niềm vui

sao tôi chỉ thấy một trời tang thương

có em tóc lấm bụi đường

tay ôm tay xách dặm trường nuôi con.

 8.

 Bao nhiêu năm ở nơi đây

tôi yêu bóng tối phủ đầy quanh tôi

niềm ngờ vực nỗi đơn côi

tôi ôm ngủ miết một đời phù vân.


9.

 Sông tôi một nhánh khô dòng

bờ chênh thác ngọn đổ vòng chân mây

mai em còn nhớ về đây

xin đem chút nắng phủ đầy sông tôi.

  10.

 Sáng ra thấy tóc chấm vai

chợt hay năm tháng đã dài đời nhau

dặm trường nhớ buổi mưa mau

xót xa ngày muộn trước sau – thôi đành.

 

 11.

 Xin cho một khoảng trời xanh

dẫu không tri kỷ vẫn quanh nỗi buồn

xin cho một góc trời gần

dẫu không duyên nợ vẫn cần vòng tay.

 

12.

 Tôi đêm giú chín trái xanh

tôi xuân trái nở bên cành đông mai

em đừng cửa đóng then gài

tôi xuân đứng ở hiên ngoài chờ em.

 

13.

 Sương bay lả tả đầu ghềnh

tôi xuân gác trọ lênh đênh nửa đời

bờ thu áo trắng tro phai

bài ca nội cỏ âm dài tang mây.

  14.

 Nghìn con nước chảy quẩn quanh

đời quay lưng lại nên đành bỏ đi

còn tôi với Phật u trì

lăng nhăng tôi nói từ bi Phật cười.

 15.

 Xòe tay năm ngón còn nguyên

còn tôi chén đắng lời nguyền thất sơ

bấy nhiêu năm vẫn còn ngờ

như người tử tội ngồi chờ hồng ân.

 16.

 Người đi cỏ mọc vườn xưa

ta về đốt lửa thấy thừa bát canh

ngày chim sải cánh lìa thành

vết thư hương cũ vàng duềnh quyên soi.

 

17.

 Bao kỳ nguyệt lặn bến chờ

quanh tôi nước vẫn thờ ơ chảy hoài

đứng đây không biết đón ai

nhìn theo chiếc bóng đổ dài triền sương.

  18.

 Thấy con chim lạc giữa trời

mà thương tóc mận một thời chưa phai

trước sân không biết chờ ai

ánh tà soi bóng cỏ dài vàng pha.

  19.

 Còn mình ta đứng giữa trời

nhìn con nước chảy cát phơi hai dòng

bến bờ nửa mảnh thu phong

cũng tàn xiêu cả rêu rong ngập hồn.

  20.

 Từ hôm khóe hạnh truân chuyên

bỗng thương mái lạnh trăng huyền chìm sâu

một lần lỡ buổi đưa nhau

từ đêm mưa bạc thu sau vẫn chờ.

  21.

 Người đi theo bọt sóng đưa

ta về ngõ vắng nắng lưa thưa vàng

như thiên phù mộng bàng hoàng

chiếu chăn sách vở ngổn ngang trăm chiều.

 

22.

 Ngăn tim giấu nỗi bơ vơ

mắt căng bật máu còn ngờ rượu cay

đời như cuộc chợ trả vay

trăm năm còn lại một ngày cũng vui.

 23.

 Sáng ra trời mở thênh thang

cánh hoa rất nhẹ nở vàng nắng xuân

áo em tuyết bạch giá ngần

tà e ấp khép tà vân vê chờ.

 

24.

 Xuân em thức tự bao giờ

xuân tôi như vệt bóng mờ vụt qua

vườn em một nụ thiết tha

giấu riêng gối mộng cỏ hoa ngậm sầu.

  25.

 Xuân xưa cô nhỏ thương anh

trong phong giấy đỏ đựng tình trúc mai

xuân nay cô nhỏ thương ai

mà sao tóc rối bay ngoài song thưa.

 26.

 Xuân xưa cô nhỏ đi chùa

dài tơ khép nép gió đùa tàn hoa

hồn ai rụng giữa giang hà

tình xanh quyến niệm trên tà áo mơ.

 

27.

 Đêm xuân em ngủ được không

có buồn khăn lụa áo hồng nệm hoa

còn tôi quên lối về nhà

vào chùa mách Phật em xa tôi rồi.

 28.

 Nửa đêm nghe tiếng chim kêu

ngỡ trăng trở giấc hồn xiêu lạc về

chim ơi dẫu nhạt câu thề

điêu linh nước bạc lòng quê chẳng tà

 29.

 Nửa đêm còn bó gối ngồi

nghe con dế gáy mà ngùi ngùi đau

thương sao tiếng hát ngàn sau

đọc trang khuyết sử nát nhàu tâm hư.

 30.

 Đầm sương rơi rụng mang mang

uổng cơn phù mộng mơ màng chốn duyên

mai ta bỏ núi xuống thuyền

chân tâm rớt lại chưa quên lời thề.

  31.

 Ra sân thăm nụ hoa quỳnh

quỳnh rơi trên đá lặng thinh nguyệt tà

lấy tay vuốt mặt cầm hoa

khói sương bỗng dậy che nhòa tâm tư.

  32.

  Nửa khuya tỉnh giấc chốn nào

duềnh quyên bào ảnh xôn xao dặm dài

giấu đi những vết tàn phai

còn dư một cõi lạc loài đời nhau.

  33.

 Nửa đêm hoa rụng hiên nhà

vòm đông ngậm hạt trăng tà kêu sương

ngoảnh trông tàn ngọn thiên hương

còn ngờ giấc mộng cuối đường vô âm.

  34.

 Xưa chim bỏ tổ trên rừng

về xuôi biển lạ ngập ngừng rêu rong

chim nay chết rũ bờ sông

dài mây nghiêng ngọn cỏ bồng dửng dưng.

   35.

 Núi hoang gió phủ tàn xiêu

bỗng thương tóc rối phiên chiều bơ vơ

chờ nhau hoa nở bao giờ

buồn con nước chảy ngược bờ chim bay.

  36.

 Từ hôm mưa trổ đòng đòng

dấu nguồn ân ái trăm dòng đã xa

hiên sau nở một nụ hoa

thấy thương nhành cỏ phôi pha ráng chiều.

 37.

 Mưa trên những vòm cây xanh

hai ta lính quýnh chạy quanh tìm đường

đường xa mắt khép trời sương

đường gần mắt mở ta dường lạc nhau.

 38.

 Xin em một đóa hương may

dẫu tiền kiếp chẳng có ngày ăn năn

đêm em ngủ không đắp chăn

bóng tôi sa xuống muốn nằm bên em.

  39.

 Xanh xanh biển xanh một màu

nhẹ êm như những con tàu viễn du

trong tôi đợt khói xa mù

theo làn mây trắng thiên thu mộng vàng.

  40.

 Vèo bay cánh nhạn mù khơi

còn ta lấy mảnh mây trời làm riêng

tâm nghe ụp đổ trống chiêng

mà hồn biên tái ngả nghiêng dốc sầu.

  41.

 Hạnh phúc tôi ơi xuống đây

nở đêm trắng rộ cho đầy không gian

đừng hỏi tôi lúc trăng tàn

tôi đang muốn khóc với làn gió thu.

 

42.

 Nghe trong tôi niềm mênh mang

nghe đâu đây thoảng nhặt khoan tiếng lòng

rơi rơi êm vào hư không

bay bay chiếc lá cuối cùng về đâu.



[1] Chỉ biết tác giả bốn câu thơ này là sư đệ của Tì kheo Tịnh Đức, tu chùa Huyền Không.

                                       

Sunday, June 25, 2023

Mơ vàng rơi trong mưa: Trần Mộng Tú & Ngọc Dung

 



 

 

 

 

 

 

 

 

    


 Hôm qua vào chợ Hàn quốc, thấy trên kệ đã bày bán ăm ắp những túi  mơ, có mơ nho nhỏ xanh mướt như ngọc, có mơ phơn phớt tròn trĩnh ửng vàng, trông vô cùng nũng nịu khả ái, thông thường mơ bán rất nhanh, nếu hôm nay dùng dằng đủng đỉnh chưa mua, hôm sau vào chợ những túi mơ hôm nay sẽ không còn, và thế là bạn lỡ làng một dịp làm rượu mơ trong mùa hạ này.

     Trông mơ nhớ người, năm nào cũng vậy vào tháng 5 tháng 6 chị đều mua mơ ngâm rượu vodka đường phèn, chị làm mọi chuyện rất tỉ mỉ công phu, từ việc rửa mơ, lựa chọn từng trái nâng niu trên tay như khẽ khàng dịu dàng nhất với từng bài thơ của chị:

Tháng năm mùa hè đến,

Những trái mơ còn xanh,

Em mang về cất rượu,

Mơ xanh như tình xanh,

Tháng mười rượu đã ngấu,

Hương thơm tỏa phòng thư,

Em chờ khi gặp mặt,

Mời anh nếm mùa thu. (Trần Mộng Tú)

     Sau khi lau mơ thật ráo chị xếp một lớp mơ đến một lớp đường phèn, như thế đến lúc đầy bình thủy tinh, đổ rượu vodka vào đậy kỹ,  và đặt ở chỗ thoáng mát nhất trong góc nhà, chị dặn dò kỹ lưỡng, em không được bồn chồn sốt ruột, em đừng táy máy mở nắp, em phải quên đi như người xưa đã có lần quên những chum rượu chôn sâu dưới đất, chờ đến hè sang năm rượu mơ uống sẽ thật ngấm nghía; tuy ngâm sáu tháng là đủ uống ngon, nhưng có lần chị chờ qua trọn một năm mới khui bình, sắc rượu màu hồng mật, vị ngọt thơm ngất.

     Rượu không ngon sao được khi chị ướp vào bình rượu trọn bốn mùa mưa nắng phong hoa tuyết nguyệt, thêm sự tỉ mỉ chăm chút  của chị cùng những dòng tình mộng rất đỗi mịn màng.

     Mai vũ 梅雨 hoặc hoàng mai vũ* dùng chỉ những cơn mưa nho nhỏ dìu dặt miên man tại Trung Quốc vào khoảng tháng 4, tháng 5 âm lịch, gọi như vậy bởi những rừng mơ bắt đầu chín ở trung du và hạ du lưu vực sông Trường Giang, và rồi độ ẩm ướt bốc hơi từ rừng mơ bay lên tạo thành mưa.

Người Nhật gọi mai vũ (plum rain) là Tsuyu hoặc Tsuyudoki mai vũ thời 梅雨時. Mai vũ thời bắt đầu khoảng tháng sáu đến giữa tháng bảy ở Nhật, ngoài việc ngâm mơ với rượu cùng đường phèn làm rượu mơ Umeshu (mai tửu), trong nền văn hóa ẩm thực Nhật còn món Umeboshi dùng mơ xanh ngâm muối, Umeboshi được muối mặn nên tích trữ được lâu dùng ăn với cơm.

Matsuo Basho Tùng Vĩ Ba Tiêu đã viết một dòng thơ nghịch ngợm:

降る音や耳も酸うなる梅の雨

The plum rain

Sounds a little sour

To my ear

Mưa mận rơi

Tiếng rơi có vị chua

Trong tai tôi (tmt)

 

     Trong thời gian phiêu bạc tây nam, tại Tê Phố trấn 犀浦 gần Thành Đô, Đỗ Phủ có làm bài Mai Vũ:

Tứ nguyệt thục hoàng mai        四月熟黃梅

Trạm trạm Trường giang khứ    湛湛長江去

Tháng tư mơ chín vàng

Dằng dặc Trường giang trôi

 

     Thi nhân Triệu Sư Tú người Chiết Giang đời Nam Tống nhắc đến Hoàng mai vũ trong Ước Khách, bài thơ nhỏ đã miêu tả được một bức tranh Giang Nam yểu điệu mơ màng khói sương.

Hoàng mai thời tiết gia gia vũ,  黃梅時節家家雨

Mơ vàng cùng chín với mưa một màu (tmt)

 

    Từ nhân đời Bắc Tống tên gọi Hạ Chú, ông thành danh do bài từ Thanh Ngọc Án, được giới sĩ đại phu và thi nhân cực kỳ yêu thích, nhân vì câu Mai tử hoàng thời vũ nên mọi người đặt cho Hạ Chú mỹ hiệu Hạ Mai Tử.

Thí vấn nhàn sầu đô kỷ hứa   試問閑愁都幾許?

Mãn thành phong nhứ     滿城風絮

Mai tử hoàng thời vũ.     梅子黃時雨

Đã đầy thành tơ liễu

Mơ vàng rơi trong mưa

Thử hỏi dạ bao sầu (tmt)

 

     Người thơ ơi, trong mùa mai vũ này chị có còn nhớ ủ rượu với dăm ba dòng thơ mới, để chờ đến hạ chí năm sau ?

     Em ơi, mỗi năm chị đếm tuổi mình theo những quả mơ. Những quả mơ tháng 5 luôn có mầu xanh đậm, cắn vào có vị chát, vị chua trên môi, báo hiệu một cái gì rất nồng nàn sẽ đến. Mỗi năm vị chát vị chua đó hình như nhạt hơn hay tại môi chị bắt đầu thấy ngại ngùng cùng sự nồng nàn.

Môi đã nhăn hay thời gian đã nhạt

Trái mận ngày xưa còn chát trong hồn

Trái mận hôm nay như khách lạ đến thăm

Như mối tình đã quên tình cờ gặp lại

Rượu vẫn ủ men vẫn say

Nhưng hình như tình đã bắt đầu e ngại

Liễu cứ xanh đi

Và mơ làm vàng những giọt mưa

Đừng hỏi sầu bao nhiêu nỗi. (tmt)

 

 Trần Mộng Tú & Ngọc Dung

 

 * Theo biên chép đời nhà Tấn, những cơn mưa trong tiết hạ chí được gọi hoàng mai vũ 黄梅雨

Hạ chí chi vũ, danh viết hoàng mai vũ

夏至之雨, 名曰黄梅雨

 

 *Vua nhà Đường Lý Thế Dân trong tiết hoàng mai vũ có làm bài Vịnh Vũ

Hòa phong xuy lục dã  和風吹綠野 

Mai vũ sái phương điền 梅雨灑芳田 

 

* Hoàng Phủ Tùng:

Nhàn mộng Giang Nam mai thục thì  閒夢江南梅熟時

Mộng thấy Giang Nam mơ vừa chín